Abstract
<jats:p>Статья посвящена оценке состояния минерально-сырьевой базы глауконита в Узбекистане и анализу его перспектив промышленного использования. Основные ресурсы глауконитсодержащих песчаников сосредоточены в месторождениях Чанги, Кофрун, Крантау и Кызылджар, с прогнозными ресурсами до 128,3 млн тонн и разведанными запасами категорий С1+С2 и Р1 более 23 млн тонн. Минерал характеризуется стабильным химическим составом, высоким содержанием оксида калия (до 5,3%), выраженными ионообменными свойствами, а также сорбционной способностью (до 6,11 мг/100 г по нафтеновым кислотам), что делает его перспективным сырьем для различных отраслей – от экотехнологий до химической и строительной промышленности. Представлены экспериментальные данные, подтверждающие возможность применения глауконита в качестве природного сорбента, мелиоранта и сырья для получения цеолитоподобных материалов, а также для очистки сточных вод от тяжелых металлов</jats:p> <jats:p>Мақалада Өзбекстандағы глаукониттің минералдық-шикізат базасының жай-күйі және оны өнеркәсіптік мақсатта пайдалану болашағы қарастырылады. Глауконитке бай құмтастардың негізгі қорлары Чанги, Кофрун, Крантау және Қызылжар кен орындарында шоғырланған, олардың болжамдық ресурстары 128,3 млн тоннаға дейін, ал барланған С1+С2 және Р1 санаттары бойынша қоры 23 млн тоннадан асады. Минерал тұрақты химиялық құрамымен, калий оксидінің жоғары мөлшерімен (5,3%-ға дейін), айқын ион алмасу және сорбциялық қасиеттерімен (нафтен қышқылдары бойынша 6,11 мг/100 г дейін) ерекшеленеді. Бұл қасиеттері глауконитті экологиялық технологиялардан бастап химия және құрылыс өнеркәсібіне дейін әртүрлі салаларда пайдалануға мүмкіндік береді. Зертханалық сынақтар глауконитті табиғи сорбент, мелиорант және цеолит тәрізді материалдар өндіруге арналған шикізат ретінде, сондай-ақ ағын суларды ауыр металдардан тазартуға қолдану мүмкіндігін растады</jats:p> <jats:p>The article presents an assessment of the mineral resource base of glauconite in Uzbekistan and analyzes its prospects for industrial application. The main resources of glauconite-bearing sandstones are concentrated in the Changi, Kofrun, Krantau, and Kyzyljar deposits, with estimated resources reaching up to 128.3 million tons and proven reserves (categories C1+C2 and P1) exceeding 23 million tons. The mineral is characterized by a stable chemical composition, a high potassium oxide content (up to 5.3%), pronounced ion-exchange capacity, and sorption ability (up to 6.11 mg/100 g in terms of naphthenic acids), making it a promising raw material for various industries – from environmental technologies to the chemical and construction sectors. Experimental results confirm its applicability as a natural sorbent, soil conditioner, and precursor for zeolite-like materials, as well as its efficiency in the removal of heavy metals from wastewater</jats:p>